گوتەی بەڕێز عەمار حەكیم لە كۆنگرەی 18مینی ڕابیتەی جیهانی ئیسلامی لە ئەمەریكا

بەناوی خوای گەورە و میهرەبان

حەمد و سەنا بۆ خودای گەورە و سڵاوی خوا لە گەورەمان محەمەد و كەسە پاكەكانی و یاوەرە بەبەرهەمەكانی
برایان و خوشكانی ئامادەبوو.. سلاو و ڕەحمەت و پیرۆزی خواتان لێ بێت

خوای گەورە دەفەرمێت " "وَلْتَكُن مِّنكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى ٱلْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِٱلْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ ٱلْمُنكَرِ ۚ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلْمُفْلِحُونَ " آل عمران (104)
ئەوە خوای گەورە لە كتێبە خۆشەویستەكەی فەرموویەتی

سەرەتا بە سوپاس و پێزانین بۆ برایانی رابیتەی ئیسلامی جیهانی لە نەتەوە یەكگرتوەكانی ئەمەریكا دەستپێدەكەم لەسەر ئەوەی سەرپەرشتی ئەو كۆنگرە ساڵانە گرنگە دەكەن و بەو پەڕی بەرپرسیارەتی ڕێگایان خۆشكردوە بۆ ئەوەی خەڵكانی ڕوونكابیر و خاوەن هزر و دید لەم گۆنگرەیە گفتوگۆ بكەن و بابەتی سەرەكی سەبارەت بە كاروباری موسڵمانان تاوتوێ بكەن، بەتایبەتی موسڵمانانی ئەمەریكا بەشێوەیەكی تایبەت.

برایان و خوشكانی ئازیز..
ئومەتی ئیسلامی كە قورئانی پیرۆز گوزارشتی لەسەر دەكات بە قسەی پەروەردگار(  وجعلناكم أمة وسطا) لە كاتێك دروست بوو لە دۆخێكی مێژوویی هەستیار تا گوزارشت لەڕێرەوی داهاتووی مرۆڤایەتی بكات، كە دروشمەكەی تەوحیدە واتە بڕوابوون بە یەك خودا و دادپەروەری مرۆڤایەتی و بڵاوكردنەوەی ئاشتی و چەسپاندنی خۆشەویستی و بەزەیی لەنێوان خەڵكیدا، هەروەها پەسند كردنی ناوەندگیری و بێ لایەنی لە بیركردنەوە و ڕەوشتدا لە هەموو ڕووەكانی ژیانەوە، ئەوە بۆ هەموو ئەوانە ڕوونە كە ئەو ئاین و بڕوا و شەرعەی كردوە بە ڕێگای خۆی.
خودای گەورە دەڵێت  " لِكُلّٖ جَعَلۡنَا مِنكُمۡ شِرۡعَةٗ وَمِنۡهَاجٗاۚ " المائدة(48)
لێرە لێرە پێویستە دووپات بكەینەوە بۆ هەمووان كە ئاینی ئیسلام كۆمەڵێك سیفات و تایبەتمەندی چەسپاوی هەیە.
ئیسلام ئاینێكی تازە نییە، بەڵكو درێژەپێدانێكە بۆ سەرجەم ئاینە ئاسمانییە هەقەكانی وەك خۆی كە 125 هەزار پێغەمبەر و پەیامبەر لە سەردەمی ئادەم (سڵاوی لێ بێت) تا پێغەمبەری ئێمە و سەركردەمان كۆتا پێغەمبەر محەمەد (سڵاوی خوای گەورەی لی بێت) ئەوانە لەلایەن خودای گەورە نیردراون بۆ ئەوەی ڕێپیشاندەری خەلك بن و ڕێی ڕاستیان پیشان بدەن بۆ ئەوەی پەیوەندی لەنێوان ئەوان و خودای گەورەو مەزن دروست بكەن، بۆ زانست و پەرستن و ڕوونكردنەوەی ئەو ژیانە و پێش ئەو ژیانە و دواتریش بەهۆی لوتف و ئاگای خودای گەورەوە.

-فالإسلام ليس دينا جديدا : وإنما يمثل امتدادا لكل الأديان السماوية الحقة التي مثلها و قادها أكثر من (124) ألف نبي و رسول منذ نبي الله آدم (عليه السلام) حتى نبينا و قائدنا الخاتم محمد (صلى الله عليه و آله و سلم) ، وهؤلاء  بعثوا بأمر الله لإرشاد و هداية الناس و إيجاد الصلة بينهم و بين الخالق العظيم ، معرفة وعبادة و تفسيرا للحياة و ما قبلها و ما بعدها بلطف إلهي وعناية ربانية .

خوای گەورە دەڵێت "وَأَنزَلْنَآ إِلَيْكَ ٱلْكِتَٰبَ بِٱلْحَقِّ مُصَدِّقًا لِّمَا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ ٱلْكِتَٰبِ وَمُهَيْمِنًا عليه" المائدة (48)
بۆیە دووپاتی دەكەینەوە كە ئیسلام درێژە پێدان و پوختەی كاروانێكی ئەو خەڵكە بەڕێزەیە كە جیاوازی لە نێوان ئاین و كتێب و پەیامەكانیان لە ڕێزگرتن و پەرستن نییە و لەگەڵیان یەكتر نابڕین، پێوەری خودایی كە جیاوازی لە نێوتن خەڵكەكە بەدەر دەخات ئەوە كاری باش و تەقوا و پەرستنی تەواوی خودا و گوێڕایەلی پەیامنێر وپێغەمبەر و فریشتەكانیەتی و كتێبەكەی و پەیڕەوی كردنی ڕێگای ڕاستە.

خودای گەورە دەڵیت " يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنْثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ " الحجرات (13)
ئەو دیدە ئاینییە ڕوونە، كە قورئانی پیرۆز گوزارشتی لێ دەكات بە قسەی ( وَكَذَٰلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِّتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ وَيَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيدًا) البقرة (143) 
ئەوە واتای ئەوەیە كە دەبێت شەهید و دڵسۆز بن لەسەر هێڵی خودایی و درێژەدانی خوداییە بەهەموو بەرپرسیارێتیەك و بیر و هەستكردنەوە، با پێغەمبەری ئازیز شایەتی بۆ ئەمانەت و ڕاستگۆیی و سەركەوتن و پاراستنی ئەو كەلتور و درێژپێدانە ئاسمانییە لێبدات.

-ئیسلام وەكو دیارە لە ڕەگ و ڕیژەی زمانەوانی ئاینێكە پڕە لە بەزەیی و ئاشتی و دادپەروەری و چاكە، ئەو ئایینە قبوول ناكات بۆ شوێنكەوتوانی كە ژان و دوژمنایەتی ڕووبەڕووی یەك بكەنەوە، جا ئەگەر موسڵمان بێت یان موسڵمانیش نەبێت، مرۆڤ لە قورئانی پیرۆز بە سێ ئاست وەسفكراوە:

بەهانای یەكەوە چوون و هاوكاری كردن و مامەڵە كردن) واتا:

1- بیركردنەوە و پلاندانان بۆ دژایەتی كردن   ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا تَنَاجَيْتُمْ فَلَا تَتَنَاجَوْا بِالْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ )|. المجادلة (10،9)
2- ڕێنمایی كردن بۆ هاوكاری و یەكگرتن لە كاری خێر و باش و دووركەوتنەوە لە دوژمنداری  ﴿وَتَعَاوَنُواْ عَلَى الْبرِّ وَالتَّقْوَى وَلاَ تَعَاوَنُواْ عَلَى الإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ﴾. المائدة (2)
3- كردار و كار  ﴿وَتَرَى كَثِيرًا مِنْهُمْ يُسَارِعُونَ فِي الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَأَكْلِهِمُ السُّحْتَ لَبِئْسَ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ ) المائدة (62) ، إذ يؤكد سبحانه نبذه للعدوان بالقول : (إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُعْتَدِين) الأعراف (55).
بەمەش موسڵمان بۆی نییە دەستپێك یان بیر لە خراپە و گوناح و دەستدرێژی و زیان گەیاندن بە خەڵكی دیكە بگەیەنێت لەهیچ لە قۆناغەكانی ژیانی تەنها لە حاڵەتی بەرگریكردن لە خودی خۆی و پارستنی سەرچاوەی داهاتەكانی ئەویش بە پێی ڕێ و مەرجی زۆر ورد و هەستیار.

-هەروەها ئیسلام زۆر ڕێزی ژیری و كەسی ڕێكخەر و فێربوون دەگرێت و بایەخی زۆر لە زانست و زانایان دەدات، ئەوەش وادەكات موسڵمان لە نەزانین و هوڕێنە و دواكەوتیی بەدوور بگرێت.

ئەو سیفاتانەی بەئیسلام بەندن پێویستە هەموو موسڵمانان پێوەی پابەند بین، ئەویش بە بەشداری كردن بەچالاكیەوە لە ئاوەدانكردنەوەی زەوی لەڕێگەی دۆزینەوە و درەوشانەوە لە ڕووی زانست و زانیاری بەهەماهەنگی لەگەڵ مرۆڤەكانی دیكە و هاوبەشانی دیكە لە ژیانی ڕۆژانەدا.
جێی پێزانینە ئیسلام هەمیشە دووپات دەكاتەوە لەسەر ئەوەی ڕێگای بێ لایەنی و ناوەندگیری وەك ڕێگایەك بگرنە بەر لە هەموو قۆناغەكانی ژیاندا:

لێرە پێویستە لەسەر موسڵمان كە هاوسەنگ بێت لە هەڵوێستەكان لە ڕابردوو و لە ئێستاشدا و لە داهاتوودا، ئەویش بە نەرمو نیانی و بێ دەنگ نەبوون لەسەر ڕووداوەكانی مێژوو، هەروەها فەرامۆش نەكردنی ئێستا و پشتگوێ نەخستنی داهاتوو، ناكرێت موسڵمان نغرۆی كاتە باشەكانی ڕابردووی ببێت و ئێستا و بەرپرسیارێتیەیكان و داهاتوو و پێداویستیەكانیش فەرامۆش بكات.
پێویستە موسڵمان ڕەسەن بێت لە كەلتور و لە ڕەگ وریشەی و تازەگەر بێت لەئامادەبوونی و بیركەرەوە بێت لەسەر داهاتوو و ئەوەی بۆ نەوەكانی داهاتوو پێشكەشی دەكات.
هەورەها دەبێت هاوسەنگ بێت لەو كارانەی پێی ڕاسپێردراون وەك پەرستن و ئاین و رۆحیەت لە پێداویستیە دارایی و جەستیی و بژێویەوە، لە ئیسلام هیچ پاساوێك نییە بۆ موسلمان كە دەستبەرداری ژیان وبژێوی و خۆشییە ڕێگاپێدراوەكانی ببیت.

خودای گەورە دەفەرمێت "  "قل من حرم زينة الله التي أخرج لعباده والطيبات من الرزق ، قل هي للذين آمنوا في الحياة الدنيا خالصة يوم القيامة"
ئەو هاوسەنگییە وردەی هێز و ئیرادە و توانای تەواو بە موسلمان دەبەخشێت بۆ ئەوەی لەگەڵ ئەوە یەك بێت وكاریگەری لەسەر كاروباری ژیان و هەموو خیراتەكەی لە هەردوو ماڵی دونیا و ئاخیرەت دەبێت بە بنەمایەكی بروادار و مرۆڤایەتیەكی ڕاست.
خودای گەورە دەڵێت "مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِّن ذَكَرٍ أَوْ أُنثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً"النحل (97)

لێرە داوا لە براو خوشكە موسڵمانە بەڕێزەكانی خۆم لە وڵاتە یەكگرتوەكانی ئەمەریكا دەكەم و بیریان دەهێنمەوە :

یەكەم: برایەتی و یەكگرتن و تەبایی و هاوكاری كردنی یەك: دوور لە ڕێچكەی مەزهەب و دەمارگیری ( إنما المؤمنون إخوة ) ، هیچ قسەیەك لەسەر قسەی سروشت و وەحی ناكرێت.

ئەوانی دیكەی كە موسڵمان نین، تەنها وەك یەك پارچەی خاوەن یەك بڕوا و عەقیدە ئێمە دەبینێت، ئەوەش دەبێت تیشكدانەوەی لەسەر كارەكان و قسەكان و پەیوەندییەكانمان لە لایەك هەبێت و لە لایەكی دیكەش لە مامەڵە كردن لەگەڵ ئەوانی دیكە و بەیەكەوە ژیان و هاوەبشی مرۆڤایەتی دەبێت 
دووەم : لابردنی ئەو هوڕێنە و شێواندنەی كە ئیسلام بەهۆی چەند گروپ یان لایەنێكی توندڕەو و بەهۆی ئیژیندای دوژمنان دێتە ئاراوە، كە دەیەوێت ئیسلامی ڕەسەن و سروشت و خاسیەتە مرۆڤایەتی و زانسیتی و سادەیی بشێوێنێت.

با ئێمە باشترین باڵیۆز بین بۆ پێغەمەبەرمان سڵاوی لێ بێت

سێیەم: قۆستنەوەی ئەو ئازادی و هەل و توانایەی لێرە لە وڵاتە یەكگرتوەكانی ئەمەریكا هەیە بۆ بەرژەوەندی ئیسلام و موسڵمانان، ئەویش بە تێكەڵ بوونی كۆمەڵگەیی و پابەند بوون بە یاسا پەیڕەوكراوەكان و بەیكەوە ژیانی ئاشتیانە لە ڕوانگەی هاوڵاتیەكەی باش و كاری كاریگەر و بە ئاگایانە.

چوارەم: ئەو كۆمەڵە تایبەتە موسڵمانەی ئەمەریكا پێویستە جێی پەنجە و كاریگەری دیار بێت لە سەنتەرەكانی بڕیار لە كۆمەڵگا و لەڕووی سیاسی و نابێت داخراو بێت و خۆی دوورە پەرێز بگرێت هەم لە خۆی و هەم لەدەوروبەری.

هەمیشە چاوەڕێین جێی پەنجەتان لە ڕووی زانستی و ئابووری و رۆشەنبیری و سیاسی لە وڵاتە یەكگرتوەكانی ئەمەریكا و كاریگەری لەسەر جیهان ببینین.

پاراستنی ناسنامەی ئیسلامی ڕەسەنی مسوڵمانان لە ئەمەریكا چ هاوڵاتی بن یان كۆچبەر یان دانیشتووی ئەوێ بن لە پیاوان و ژنان و كوڕان و كچان و ومنداڵان و گەورەكانیش، بڕوای ئێمە دژایەتی بەیكەوە ژیان و تێكەڵ بوون و هاوبەشی لەگەل بەرامبەر ناكات، بەڵكو دەبێت زیاتر دەست بە ناسنامەی خۆمان بگرین.

توانەوەی ناسنامە هاوتایە لەگەڵ نەبوونی ڕەگ وریشە، ئەوەی ڕەگی نەبێت، ڕێزی لە لایەن خەڵك نابێت، ڕەسەنایەتی شوێنكەوتوو نییە و بەهرەمەندیش بەكارهێنەر نییە.
لەبەر ئەوەی مسوڵمانی و ناسنامەی ئیسلامی خۆت هەیە مانای ئەوە نییە  كە تۆ لەدەوروبەری خۆت ئەمەریكییەكی باش و كاریگەر نەبیت.
چۆن مرۆڤی سەردەم توانی ڕۆحی هاوڵاتی بوون بەرامبەر وڵات و گەلەكەی بچەسپێنێت و پەرەی پێ بدات، ئەوهاش دەبێت ڕۆحیەتی بەرپرسیارێتی جیهانی بەرامبەر هەموو جیهان و هەموو گەردوون دروست بكەین، جگە لەوەش دەبێت سەرپەرشتی مرۆڤایەتی بەرەو گۆڕانكارییەكانی ژینگە و و كش و هەوا و چەندین شتی بایەخداری دیكە لە ڕووی جیهانی ئەنجامبدات.

لە پتەوكردنی ئەو بەرپرسیارێتیە جیهانییەی لای هەموومان هەیە، دەتوانین ئەو دیدە سەرتاسەرییەی بۆ ئەو بنەما باش و پاكانە لە ئاین و شەریعەت هەمانە باشتری بكەین.

لە عێراق تاقیكردنەوەیەكی پێشكەوتوومان هەیە لەسەر ڕووبەڕووبوونەوەی توندرەوی و داخران لە ڕووی ڕووداو كە لە 20ساڵی ڕابردوودا دروست ببوو، عێراقییەكان توانیان لە ڕژێمی دیكتاتۆری ڕزگاریان بێت و بەرەو ڕژێمێكی دیموكراتی و فرەیی هەنگاو بنێن، بەمەش لە داخران و توندڕەوی ڕزگاریان بوو و بەڕووی جیهانیش كرانەوە.

عێراقییەكان توانیان پڕۆسەیەكی سیاسی هاوبەش كە لە هەموو پێكهاتەكانی كۆمەڵگا پێك هاتوە بنیات بنێن، ئەو وێرای جیاوازی مزهەب و ئاین و بیر، ئەوەش بە پەیڕەوی كردنی ناوەندگیری و بێ لایەنی و گفتوگۆی بەردەوام لەگەڵ لایەنی بەرامبەردا.

عێراق ڕووبەڕووی مەترسیدارترین گروپەكانی توندڕەو بوولەكاتی شەڕی ڕاستی بەرامبەر گروپەكانی قاعیدەی كافر لە سەرەتای سەدەی بیست و یەك ، هەروەها ڕووبەڕووی ڕێكخراوی داعشی تیرۆرست بووەوە و سەركەوتنی تۆمار كرد بە ئیرادەیەكی ئیسلامی  بەهادار و چەسپاو.

ئەمرۆ عێراقییەكان بەڕێوەن بۆ تەواوكردنی پڕۆژەی بنیاتنان و باشكردنی هەلی كار و دابین كردنی ژیانێكی ئازاد و باش بۆ هەموو عێراقییەكان بێ هیچ جیاوازییەك.
شوێنكەوتوانی ئەهلی بەیت(سڵاویان لێ بێت) كە زۆرینەن لە عێراق توانیان تۆی فیتنەی تایفی و عیرقی كپ بكەن بەر لەوەی لەنێوان پێكهاتەكانی كۆمەڵگای عیراقی گڕەكەی دابگیرسێت.
ئەوانە شكستیان هێنا بەهۆی تێگەیشتن و ئاقڵی عێراقییەكان بە دەستگرتن بە ئیسلامە ڕەسەنەكەیان كە دژایەتی توندو تیژی و دوبەرەكی مێوان گەلان  و كۆمەڵگەكان دكات، هەروەها داوای گفتوگۆ و حیكمەت و ئامۆژگاری باش دەكات و دووپاتیش دەكاتەوە كە دەبێت ڕێز لە تایبەتمەندی كۆمەڵگا و مافی خەڵك لەوەی بڕوایان پێی هەیە، لەبەر ئەوەی زۆرملێ لە ئاین نییە، هەموو ئازادن لەوەی بڕوایان پێیە و بیركردنەوە و ڕایان لە مەرجەعیەی باڵا.

بەو دیدە كراوەیە و بەو تێگەیشتنە ئاقڵانە عێراقییەكان توانیان جیاوازیەكان لە عەقیدە و مەزهەب تێپەڕ بكەن و بەرەو بنیاتنانی دەوڵەت و ئەو كۆمەڵگا مەدەنییە هەنگاو بنێن كە تاكی عێراقی بڕوای پێیەتی لەتاقیكردنەوەی ئاین و مەزهەبەكەی، بەگوێرەی ئەو گوتەیەی دەڵێت " هەموو بۆ ئادەم و ئادەمیش لەخۆڵە" 
من داوا دەكەم بەباشی چاو بە تاقیكردنەوەی عێراقی بخشێننەوە بۆ ئەوەی عیبرەت و پەندی لێوەربگرن، بەتایبەتی لە بابەتی سیاسییەوە كە چۆن سیاسەتی عێراقی نیشتمانی توانی بنەمای بەشداری كردنی هەموو كۆمەڵگا لەحوكم بگرێتە ئەستۆ و هەموو ئەو جیاوازییانە لابدات كە پێشتر ڕژێمە دیكتاتۆریەكانی پێشوو دروستیان كردبوو، كاتێك هاولاتی بوونی عێرقییەكانیان بە پێی  نەتەوە و باوەڕ و تایفە پۆلین كردبوو.

هەروەها تاقیكردنەوەی عێراقی توانی بنەمای هاولاتی بوون بچەسپێنێت، لە بڕوابوونی بە بۆچوونە ئیسلامییەكەی، خۆشەویستی نیشتمان لە ئیمانەوەیە، شوێنكەوتوانی ئەهلی بەیت (سڵاویان لێ بێت) نموونەیەكن لە بەرگریكردن لە مافی عێراقییەكان لە هەر شوێنێك بن، لە هەر پارچەیەك یان لە هەر بستێكی خاكی عێراق بن ئەویش بە بەرگریكردنی پیرۆز لە نیشتمان، هەروەك بەرامبەر داعشی تیرۆرست لە موسل و ئەنبار و سەلاحەدین و دیالی و چەندین ناوچەی دیكە بەدی كرا كە دووچاری دەستدرێژی ئەو گروپە تیرۆستییە ڕەش وتاریكە بوونەوە.

لەخوا دەپارێمەوە كە ئەمن و ئاسایش و ئاشتی لە هەموو عێراق و جیهان بەرقەرار بێت و بێ لایەنی و هاوسەنگی و حیكمەت لەهەموو جیهان بڵاوببێتەو ودوور بن لە توندرەوی و داخران و ڕق وكینە.

هیوای سەركەوتن بۆ كۆنگرەكەتان دەخوازم

سڵاو ڕەحمەتی خوای گەورەتان لێ بێت